Bordspellen bestaan al heel lang. Uit de oudheid zijn al overblijfselen gevonden van voorwerpen die lijken op bordspellen zoals wij die vandaag de dag kennen.
In Nederland zijn de eerste bordspellen echt populair geworden in de jaren 50, maar van de 100de jaren daar voor zijn ook wat hele mooie voorbeelden overgebleven. In dit artikel behandelen wij de 10 leukste spellen uit deze periode, de meeste hiervan worden nog steeds actief gespeeld!
Een korte bordspel geschiedenis
Bordspellen bestaan al honderden jaren en zij waren een van de eerste vormen van vermaak die beschikbaar waren vóór computers, tablets en televisies. Deze oude bordspellen worden vandaag de dag nog steeds gespeeld!
De eerste ouderwetse spellen waren Chinees. Men gelooft dat ze al in 1000 v.Chr. werden gemaakt. Het vroegste bewijs is een vermelding in de geschriften van een oude filosoof, Shen Kuo (1231 n.Chr.).
Sinds de eerste bordspellen zijn er veel nieuwe spellen op de markt gekomen. Schaken, dat rond 600 n.Chr. in India is ontstaan, is een van de bekendste oude bordspellen. Dammen en backgammon zijn ook ouderwetse spellen die mensen vandaag de dag nog steeds spelen!
Lees meer in ons volledige artikel over de geschiedenis van bordspellen.
Top 10 klassieke bordspellen
De hieronder vermelde oude bordspellen behoren tot de beste ouderwetse bordspellen uit de geschiedenis. Bordspellen hebben zich in de loop der tijd ontwikkeld, maar deze oude bordspellen zijn echte een klassieker!
10. Ganzenbord (1587)
Ganzenbord is een van de oudste bordspellen. De oorspronkelijke naam van het spel is “The Game of the Goose”. Het doel van dit spel was om als eerste alle paren ganzen opeengestapeld te krijgen.
De oorspronkelijke versie van het spel was eenvoudig omdat er weinig regels aan verbonden waren en iedereen ook mee kon spelen.
Tegenwoordig is het ook mogelijk om de oude versie van Ganzenbord te spelen, maar er zijn ook nieuwe varianten met meer regels.
Ganzenbord wordt omschreven als een “relatief makkelijk” bordspel omdat iedereen kan meespelen.
9. Zeeslag (1931)
Dit spel werd uitgevonden in 1931, toen de Britse zeeman en auteur W.S. Gilbert zijn boek “Battleships & Other Things” publiceerde. De spelers gebruikten de coördinaten op hun bord om te raden waar de schepen van de tegenstander zich bevonden, waarna zij torpedo’s op hen afvuurden.
De eerste versie van Zeeslag die wereldwijd populair werd, kwam uit in 1967. Het was een pen en papier spel dat je met anderen kon spelen, maar het duurde tot 1979 toen de eerste bordspel versie van Zeeslag werd uitgevonden door een Amerikaan genaamd Roger Hargens uit Minnesota.
De oude klassieker werd gespeeld in de TV show Friends en in Saturday Night Live’s Weekend Update.
Het oude spel is veel veranderd sinds het voor het eerst verscheen. De oorspronkelijke versie had geen schepen en de spelers gebruikten verschillende letters om hun vloot van oorlogsschepen voor te stellen.
8. Cluedo (1949)
Cluedo is een detectivespel met regels die vergelijkbaar zijn met de populaire bordspellen Scotland Yard, of Mafia. Het belangrijkste verschil tussen deze spellen en Cluedo is dat alle spelers een actieve rol hebben in het maken van deducties over wie welke misdaad heeft gepleegd.
Het spel was oorspronkelijk bedoeld voor volwassenen, maar is sinds de jaren 1950 ook als kinderspel uitgegeven.
In Cluedo krijgen de spelers een omgeving en zes verdachten waarmee zij een moordmysterie moeten oplossen door achtereenvolgens aanwijzingen te verzamelen over wie schuldig is aan welk misdrijf en vervolgens hun lijst van verdachten in te korten tot zij de misdrijven juist kunnen raden.
Dit spel werd oorspronkelijk uitgevonden als “Murder!” door Anthony E. Pratt en het verscheen voor het eerst in zijn boek “The Murder Mystery Game” dat in 1946 werd uitgegeven door Waddingtons uit Leeds, Engeland, voordat het in 1949 door Parker Brothers naar Noord Amerika werd gebracht als “Cluedo”.
7. Stratego (1946)
Het spel Stratego werd in 1946 door twee ontwerpers bedacht. Het is een strategisch bordspel waarbij de spelers om beurten de stukken van hun tegenstander moeten raden en deze moeten slaan met behulp van infanterie-, artillerie- en luchtmachteenheden.
Er zijn 64 vierkanten aan elke zijde, verdeeld in vier sectoren: één voor elk type eenheid (infanterie, artillerie, luchtmacht en generaals).
Je wint het spel als alle stukken van je tegenstander zijn geslagen.
Stratego is een mooi oud bordspel voor wie van strategie en oorlogsspelletjes houdt.
Het vereist twee spelers om het spel te spelen, dus het zou perfect voor je zijn als je iemand hebt om tegen te strijden!
6. Scrabble (1948)
Scrabble kwam voor het eerst op de markt in 1948. Oorspronkelijk ontworpen als een woordspel om oude mensen te helpen met hun woordenschat, is dit oude bordspel nu populairder dan ooit tevoren.
Het werd ontworpen door Alfred Mosher Butts en heette oorspronkelijk Criss Cross Words, maar werd veranderd wegens copyright problemen met The New York Times kruiswoordpuzzel.
Aangenomen wordt dat Scrabble het op één na populairste bordspel in Noord Amerika is, alleen achter Monopoly. Naar schatting zijn er wereldwijd meer dan 120 miljoen exemplaren van verkocht en is het in tenminste 28 talen vertaald.
Dit oude klassieke bordspel heeft geen dobbelstenen of kaarten met letters erop, want de spelers moeten in plaats daarvan een zak met lettertegels gebruiken en woorden op een bord bouwen.
Het doel is punten te scoren door de letters zo te plaatsen dat ze geldige woorden vormen. De speler met het hoogste totaal aan het eind wint!
5. Shogi (1587)
Shogi is een Japanse schaakvariant die gebruik maakt van dobbelstenen om te bewegen. Spelers mogen stukken van de tegenstander slaan door eroverheen te “springen”, en een speler mag een stuk alleen verplaatsen als het die beurt nog niet bewogen heeft.
Shogi-stukken zijn meestal platte, ronde schijven met een knop aan een of beide zijden, soms beschilderd in verschillende kleuren en vormen (zoals cirkels) voor gemakkelijke herkenning.
Het bord dat bij deze oude Japanse schaakvariant wordt gebruikt bestaat uit een raster van acht bij acht; elke speler heeft een set van 25 rechthoekige stukken, of “mannen”, meestal gemaakt van hout.
Dit oude bordspel is zeer populair in Japan en vele andere landen over de hele wereld! Het doel is om de koning van je tegenstander te slaan terwijl je de jouwe verdedigt.
4. Mahjong (1850)
Mahjong is een spel van strategie, behendigheid en rekenkunst. Het heeft veel overeenkomsten met het westerse domino.
De naam mahjong komt van de Kantonese uitspraak van “májiàng,” wat “een versierd dienblad” betekent; oorspronkelijk heette het máliè (羅盤). Het spel werd in het begin van de 19e eeuw in China ontwikkeld en zou gebaseerd zijn op een oud Chinees kaartspel.
Májiàng verspreidde zich over heel Azië vanwege de eenvoudige regels, de eenvoudige lay-out, het aantrekkelijke artwork voor de tegels (pái genaamd), en de mogelijkheid tot gokken. Het is in heel Europa populair geworden als een variant op het kaartspel Rummy.
Mahjong heeft zich ook ontwikkeld tot een populair computerspel, beschikbaar op zowel desktop- als mobiele platforms.
3. Perudo (1800)
Perudo is een oud bordspel dat voor het eerst werd gespeeld in het begin van de 19e eeuw. Spelers gooien om de beurt met dobbelstenen en verplaatsen hun stukken over een vierkantig bord op basis van de getallen die ze krijgen. Het doel van Perudo is om alle zes je eigen speelstukken te verzamelen, terwijl je de speelstukken van je tegenstanders slaat door er met een van je eigen speelstukken op te landen.
Het is een spel dat over de hele wereld wordt gespeeld, maar de mensen noemen het meestal bij zijn oude naam “Pythagorean”.
Dit oude bordspel werd voor het eerst in Brazilië gespeeld, en werd daarna in heel Europa populair omdat het voor iedereen zo gemakkelijk was om de regels op te pikken. Perudo werd officieel een populair oud bordspel in Europa in de jaren 1930.
Dit oude bordspel wordt vandaag de dag nog steeds gespeeld, maar voornamelijk in Zuid-Amerika en delen van Noord-Afrika. Het bleek ook populair te zijn bij Portugese zeelieden die op hun schepen door Azië reizen, omdat het zo’n gemakkelijk oud bordspel is om te leren.
2. Monopoly (1933)
Monopoly is één van de meest populaire oude bordspellen uit de geschiedenis. Het werd ontworpen door Charles Darrow en de oorspronkelijke naam was “The Landlord Game”.
De spelers gooien met 2 dobbelstenen en bewegen hun speelfiguur vooruit volgens het nummer dat op elke dobbelsteen staat. De spelers kunnen eigendommen kopen of ze één voor één veilen, waarbij sommige meer kosten om te kopen.
Monopoly werd aanvankelijk uitgevonden om de economische kwalen van een kapitalistische maatschappij aan te tonen, en de oorspronkelijke spelregels bepaalden dat de spelers huur moesten betalen om eigendommen zowel te kopen als te verkopen op een veiling basis. Het oude bordspel Monopoly is in de loop der tijd veranderd van deze ouderwetse versie in iets dat meer lijkt op de moderne versie die wij nu kennen.
Het oude bordspel Monopoly werd oorspronkelijk in 1933 door Charles Darrow gemaakt en is nog steeds één van de meest populaire oude bordspellen die er zijn, met meer dan 275 miljoen verkochte exemplaren wereldwijd sinds de uitgave.
1. Crokinole (1876)
Crokinole is een gezelschapsspel van vaardigheid, strategie en geluk.
Het doel van het spel is om punten te scoren door schijven in een halvemaanvormig einddoel te schieten. Het spel wordt gespeeld op drie concentrische ringen als doel, en de spelers richten om beurten hun schijf onder een hoek om deze vanaf het beginpunt op een van deze ringen te schieten.
De speler heeft controle over snelheid en richting, maar niet altijd over kracht of spin; als de schijf van de tegenstander in de weg ligt, kan deze zijn schot veranderen of blokkeren. De speler kan ook scoren door een schijf in de doelring van de tegenstander te schieten en een van hun schijven weg te slaan.
Spelers schieten niet altijd met de bedoeling om alle andere schijven van het bord te krijgen; zij kunnen in plaats daarvan proberen om de tegenstander te verhinderen dit te doen.
Het spel wordt sinds 1984 in de handel gebracht en wordt nu vervaardigd door Ravensburger uit Duitsland.
Crokinole borden werden vaak met de hand gemaakt, maar de firma produceert ook een in serie geproduceerde versie.
Veel goede oude bordspellen om uit te kiezen!
Ik hoop dat deze lijst je heeft geholpen bij het kiezen van een paar nieuwe klassiekers voor je volgende bordspelavond. Geniet en heb plezier met deze klassiekers zoals vele generaties voor ons deden!
Hanno is eigenaar van 123Bordspellen.com, en speelt en verzamelt sinds zijn 8ste fanatiek bordspellen.
