Mahjong is een spel voor vier personen, in de zogenaamde combinatie-categorie, zoals rummy en andere soortgelijke spellen.
Het doel van het spel is om al je tegels in combinaties te sluiten: wie het eerst daarin slaagt “heeft mahjong” en beëindigt het spel als winnaar.
Mahjong speluitleg
Mahjong is een Chinees gezelschapsspel. Er zijn 144 tegels om mee te spelen. Van dit aantal zijn 108 tegels numeriek. Dat wil zeggen dat ze voorkomen in drie kleuren (cirkels, stokken en tekens) en waarden tonen van één tot negen.
De tegels met cirkels of ballen hebben een aantal cirkels, gelijk aan de waarde van de tegel. Net als de cirkels hebben de tegels met riet of bamboe ook het aantal symbolen dat overeenkomt met de waarde. Behalve de aas, die meestal een mus of een pauw vertegenwoordigt.
De tegels met karakters hebben aan de bovenkant de waarde, uitgedrukt met Chinese cijfers in zwart. Onderaan in rood is het ideogram dat in het Chinees de myriaden (tienduizenden) aangeeft.
Er zijn vier exemplaren van elke cijfertegel. Dus 4 tegels x 9 waarden x 3 zaden = 108 cijfertegels. Dan zijn er vier “winden”: oost, zuid, west en noord. Deze tegels geven het ideogram weer met betrekking tot het windpunt, maar de Latijnse letter (E, S, W en N) is ook gegraveerd op de westelijke tegels. Ook van elke wind zijn er vier tegels. Daarmee kom je op 4 tegels x 4 windrichtingen = 16 tegels.
Daarnaast zijn er drie “draken”, te weten rood, groen en wit. De rode drakentegel heeft een rood ideogram, de groene drakentegel heeft een groen ideogram, de witte drakentegel is vaak helemaal wit, maar soms heeft hij bovenaan een B, soms is er een soort leeg kader.
Er zijn ook vier tegels voor elke draak. Daarmee kom je op 4 tegels x 3 draken = 12 tegels. Er is nog een onderscheid tussen de stukken: de uiteinden van de cijferreeks (azen en negens) en de letterlijke tegels (wind en draken) worden hoofdtegels genoemd.
Tenslotte hebben we acht “allerhoogste onderscheidingen”, met name vier “bloemen” en evenveel “seizoenen”. Deze tegels hebben een bijzondere waarde, want ze nemen niet deel aan spelcombinaties. Sommige spelers sluiten ze liever uit van het spel, maar deze tegels geven speciale scores.
Het zijn de enige tegels waarvan er slechts één exemplaar is. Ze hebben bloemen, gestileerde landschappen, ambachten en meer volgens de traditie en verbeeldingskracht van de maker van de tegels. Over het algemeen zijn de bloemen genummerd van één tot vier in zwart, terwijl de seizoenen van één tot vier in rood zijn.
Spelregels en voorbereiding
Aan het begin van het spel worden alle tegels gedekt omgedraaid en op het tafelblad geschud, waarna elke speler ze – nog altijd bedekt – in een dubbele rij voor zich neerlegt. Zo ontstaat een gesloten vierkante muur (die volgens sommigen de Grote Chinese Muur vertegenwoordigt).
De plaats aan de tafel wordt bepaald door het lot onder de spelers. Degene die het meeste krijgt met de worp van de dobbelstenen heeft oost als wind. De tweede zit rechts van hem en heeft zuid. De derde is west en zit tegenover de eerste naar het oosten, terwijl de laatste de noordenwind heeft.
Een meer oplettende persoon zal overigens opmerken dat de rangschikking van de windstreken volgens het spel niet overeenkomt met de natuurlijke windstreken in het werkelijke leven.
Regels en uitzonderingen
De speler die aan de beurt is, pakt de eerste tegel en plaatst deze op zijn stick en legt vervolgens een van zijn tegels af. Oost (de eerste die speelt) begint niet door een tegel op het veld te plaatsen, maar door een tegel weg te gooien, want aan het begin van het spel had hij één tegel meer dan de anderen.
De belangrijkste uitzondering is het feit dat je de tegel kunt nemen die zojuist is afgelegd door de speler die aan de beurt was. Dit kan gebeuren als de tegel wordt gebruikt om mahjong te maken, om een set of een straat te sluiten.
Als de tegel wordt gebruikt om hem te sluiten, kan elke speler hem claimen, zelfs als het niet zijn beurt is, en heeft hij voorrang op iemand anders. Ook als de tegel wordt gebruikt om een three of a kind te sluiten, kan iedereen hem gebruiken, zelfs als hij niet aan de beurt is.
Als de weggegooide tegel wordt gebruikt om een straight te voltooien, mag alleen de speler die aan de beurt is deze nemen. Dus degene die onmiddellijk volgt op de speler die hem heeft afgelegd.
De speler die de weggegooide tegel neemt, is verplicht de voltooide combinatie te tonen door deze voor zich neer te leggen; het spel wordt hervat met zijn afleg (als hij geen mahjong heeft). Het spel gaat verder met de gebruikelijke ronde, zelfs als een of twee spelers zijn overgeslagen.
Als alle tegels zijn genomen zonder dat iemand mahjong maakt, scoort iedereen nul punten en je gaat door naar de volgende hand. Let er op dat de hand eindigt zonder dat de laatste tegel wordt weggegooid. Dus de speler die de laatste tegel pakt, sluit of verslaat de hand.
De weggegooide tegels zijn, als ze niet onmiddellijk worden opgeëist, “dood”. Ze blijven in het midden van het speelveld liggen, wat erg handig kan zijn om te zien welke tegels al zijn gepasseerd, maar zullen niet langer deelnemen aan het spel.
Hanno is eigenaar van 123Bordspellen.com, en speelt en verzamelt sinds zijn 8ste fanatiek bordspellen.