Welkom op onze pagina over getalbegrip. Op deze pagina gaan wij in op wat getalbegrip precies is, en waarom je het nodig hebt. Daarnaast gaan wij per leeftijd in op hoe getalbegrip zich ontwikkelt en hoe jij als ouder of leerkracht deze ontwikkeling kan stimuleren.
Als laatste geven wij enkele tips voor spelletjes die je zou kunnen aanschaffen om te helpen met oefenen.
Wat is getalbegrip en waarom is getalbegrip belangrijk?
Getalbegrip, het woord zegt het in principe al, begrip in getallen. Een getal kan verschillende functies hebben. Zo kan een getal een hoeveelheid of een positie aangeven. Een getal kan ook de functie van een naam hebben, zoals een busnummer of bijvoorbeeld de snelweg A27. Tot slot hebben ze een functie bij meten en berekeningen.
Een persoon met getalbegrip heeft goed inzicht in de wereld van de getallen. Hij of zij weet wat de getallen betekenen en weet wat je vervolgens kan en mag doen met de getallen. Bij getalbegrip gaat het om het inzicht in de verbanden en relaties tussen (grote) getallen. Je kan flexibel getallen gebruiken en je kan gemakkelijk schakelen tussen de verschillende hoeveelheden die je tegenkomt.
Je kan je misschien wel voorstellen dat het ontwikkelen van getalbegrip een belangrijk proces is. Een laag getalbegrip is ontzettend belemmerend voor de verdere ontwikkelingen op rekengebied. Getalbegrip vormt een belangrijke basis om op een later moment daadwerkelijk sommen uit te rekenen. Maar naast de sommen, heb je getalbegrip nodig om te werken aan breuken, procenten en verbanden. De ontwikkeling van getalbegrip begint dus al in de kleutergroepen en wordt gestimuleerd gedurende de gehele schoolperiode.
Heeft uw kind problemen met rekenen? Dan zou het heel goed kunnen zijn dat zijn of haar getalbegrip nog onvoldoende ontwikkeld is.
Hoe verloopt de ontwikkeling van getalbegrip?
Het jonge kind
De ontwikkeling van het getalbegrip start meestal al voordat een kind naar de basisschool gaat. Op informele momenten komt hij of zij al in aanraking met getallen en hoeveelheden. Denk hierbij aan het aantal vingers voor een leeftijd, kijken of je evenveel snoepjes hebt gekregen of tellen bij verstoppertje. Thuis kun je dus al een flinke bijdrage leveren!
Jonge kinderen zien getallen nog als losse elementen. Zij zien getallen als een soort naam, zoals bus nummer 12. Naarmate kinderen ouder worden wordt de samenhang tussen de getallen en hoeveelheden steeds zichtbaarder. Eerst hebben zij inzicht nodig in de telrij, wat is de juiste volgorde? Welke getallen zitten naast elkaar? Het simpelste spel Mens erger je niet kun je al met jonge kinderen spelen, ze oefenen tellen tot en zes. Bovendien wordt de koppeling tussen een getal en hoeveelheid gemaakt.
De telrij is voor jonge kinderen eerst als een soort liedje, de koppeling met hoeveelheden en de andere functies zijn nog niet gemaakt. Dat een kind de telrij kan opzeggen, betekent dus nog niet dat hij of zij besef heeft wat deze begrippen betekenen. Een x aantal appels tellen zal bijvoorbeeld dan nog niet lukken. Kinderen leren dit door volwassenen, of kinderen die dit al kunnen, te imiteren. Kinderen oefenen de vaardigheden tijdens het spelen, maar dan moeten zij dus eerst wel een voorbeeld hebben gezien.
Tellen, het leren van de cijfers, de koppeling van hoeveelheden aan getallen, het zien, herkennen en benoemen van getalpatronen vormen samen de basis van getalbegrip.
De middenbouw
Zodra kinderen in de middenbouw komen (groep 3/4/5), is het getalbegrip nog niet klaar met de ontwikkelen. De getallen worden steeds groter. Zij oefenen de verbanden en structuren van grote getallen en passen dit ook toe bij verschillende sommen. Ook leren kinderen dat de positie van een getal, iets zegt over de waarde. Dat de 3 in 35 echt meer is dan de 5. Vanaf groep 4 oefen je de getallenlijn tot en met 100, dit is een perfect moment om Take5 te spelen.
Eén van de knelpunten waar kinderen regelmatig tegenaan lopen, is rekenen over het tiental. Sommen zoals 3+4 of 25+2 lukken. Maar zodra een som over een tiental gaan, zoals 38+4, kunnen kinderen flink vastlopen. Bij zulke sommen heb je getalbegrip nodig. Je moet weten hoeveel 38 is, welk tiental erna komt (40), welke splitsing van tien ( 8 en 2) nodig is, hoeveel enkelen dan overblijven (4 kun je splitsen en 2 en 2) en hoeveel die dan weer samen is met het tiental (38+2=40, 40+2=42).
Als het goed is, hoef je bij dit soort opgaven steeds minder te rekenen en is het begrip en inzicht steeds groter geworden. Je ‘weet’ dan simpelweg het antwoord. In de middenbouw automatiseer je elementen zoals de tafels en splitsingen. Gelukkig maar, want de getallen en bewerkingen worden steeds groter en dus lastiger.
De bovenbouw
In de bovenbouw wordt het inzicht in getallen voornamelijk toegepast. Bij het spel Regenwormen oefenen de kinderen bijvoorbeeld flexibel met getallen om te gaan en toe te passen in berekeningen. Kinderen gaan werken met breuken, verbanden, procenten en kommagetallen. Als een kind in de voorgaande jaren nog niet voldoende getalbegrip heeft ontwikkeld, dan kan het in deze fase flink frustrerend worden. Sommige kinderen zullen in deze fase de stof minder snel oppakken omdat zij bijvoorbeeld alle lage, kleine sommen ook nog moeten uitrekenen.
Wat kun je als ouder doen om te helpen?
Heeft jouw kind moeite met getalbegrip? Goed nieuws! Je kunt hem of haar helpen. Naast de dagelijkse situaties zoals, boodschappen doen, bakken en de tafel dekken, kun je het getalbegrip stimuleren door samen spellen te spelen.
Onderbouw (groep 1 en 2)
Hieronder behandelen wij de leukste spellen voor de groepen 1 en 2 om getalbegrip te oefenen.
klassiekers: Mens erger je niet en Ganzenbord
Voor de jongste kinderen zijn de klassieke spellen Mens erger je niet en Ganzenbord goede spellen om het getalbegrip te vergroten. Je oefent tellen tot en met zes. Daarnaast zal uw kind steeds de patronen van de dobbelsteen steeds beter herkennen, zodra hij of zij de stippen niet meer hoeft te tellen is er weer een stap gemaakt in het getalbegrip! De koppeling van een getal aan een hoeveelheid wordt ook geoefend, als je bijvoorbeeld vijf gooit, mag je ook vijf stappen zetten.
Uno
Heb je een gezin met jonge en oudere kinderen? Dan is Uno echt een aanrader. Bij dit spel oefent het kind de getallen en kleuren herkennen. Er is ook een junior variant, maar zelf heb ik met kleuters het originele spel gespeeld.
Halli Galli
Zodra het tellen een beetje opgang komt, dan kun je spellen spelen met wat meer uitdaging, bijvoorbeeld Halli Galli. Het doel is om samen vijf te krijgen. Het is dus belangrijk dat een kind tot vijf kan tellen. Met dit spel oefen je de splitsingen van vijf en de dobbelsteenpatronen. Zeker omdat het spel op tempo gespeeld moet worden is geschrikt voor wat oudere/ snellere kleuters of voor kinderen in groep 3
Merk je dat het getalbegrip van jouw kind vlot vergroot? Kijk dan ook welke spellen in de hogere groepen aangeraden worden!
Middenbouw (groep 3, 4 en 5)
Hieronder behandelen we de spellen voor de groepen 3, 4 en 5 om getalbegrip te oefenen.
Granny Apples
Granny apples is een goed spel om de splitsingen tot en met tien te oefenen! Bij dit spel wordt je ‘gedwongen’ om snel te rekenen, je zult het spel niet winnen als je op je vingers blijft tellen.
Regenwormen Junior (A13) Dobbelspel
De junior variant van regenwormen is een leuk spel voor kinderen in groep drie (of voor de kinderen die al wat sneller zijn uit groep twee). Om dit spel te kunnen spelen moet je de getallen tot en met tien kunnen herkennen, daarnaast moet je ook hoeveelheden tot en met tien kunnen tellen. Tijdens het spelen van Regenwormen junior oefen je de koppeling te maken tussen getallen en hoeveelheden tot en met tien. Ook oefen je de getallenrij. Dit spel is extra uitdagend omdat het een beroep doet op strategie en logisch denken.
Rummikup
Zit jouw kind in groep drie en heeft hij of zij nog moeite met de getalsymbolen of de getallenrij op de juiste volgorde te leggen? Dan is Rummikup het spel op te spelen! Je moet een aantal stenen met getallen op de juiste volgorde leggen, of juist dezelfde getallen met maar dan met wisselende kleur. Juist door de simpelheid van het spel, is het ontzettend krachtig!
Qwixx
Bij Qwixx is een vrij simpel dobbelspel om uit te leggen, maar stiekem komt er toch wat strategie bij kijken! Tijdens dit spel oefen je de getallenrij tot en met 12. Meer lezen over Qwixx? Bekijk dan hier onze complete speluitleg of review.
Take 5!
Take 5! is een spannend spel waarbij de getallenrij tot en met 104 wordt geoefend. De getallen moeten tijdens dit spel vergeleken en geordend worden. Je moet bijvoorbeeld bedenken welke getallen dicht bij elkaar liggen, anders loop je risico om strafpunten te krijgen. Naast de getallenrij, is dit spel ook uitdagend doordat je verschillende strategieën moet uitdenken om te winnen. Als jouw kind dit nog lastig vindt, kun je ook in team spelen zodat je samen kunt overleggen.
Bovenbouw (groep 6, 7 en 8)
Hieronder behandelen we 2 spellen die heel goed zijn om getalbegrip te oefenen voor kinderen in groep 6, 7 en 8.
Ravensburger Koehandel – kaartspel
In de bovenbouw worden de getallen groter. Door Koehandel te spelen oefen je met ronde getallen tot de 1000. Ook oefen je simpele optelsommen met deze getallen te maken. Tijdens dit spel moet je bluffen, schatten en heb je vooral veel plezier! Strategisch denken komt ook weer om de hoek kijken; je moet bepaalde keuzes maken om het spel te kunnen winnen.
Regenwormen
Tijdens Regenwormen leer je steeds flexibeler rekenen onder de 36. Hier ligt dus een sterke verbinding tussen getalbegrip en bewerkingen. Tijdens het spelen van dit spel worden kinderen uitgedaagd om hun reken- en getalkennis daadwerkelijk toe te passen. Kinderen vinden regenwormen leuk en spannend om te spelen. Het is een leerzaam spel dat je even tussendoor kunt spelen omdat je het in een kwartiertje kunt spelen!
Tip voor leerkrachten
Tijdens het spelen van de spellen, voldoe je aan verschillende kerndoelen. Laat de methode dus een keer in de kast staan en speel met je groep verschillende bordspellen! Ze oefenen bovendien ook nog flink wat sociale vaardigheden tijdens het spelen! Het zal de motivatie en betrokkenheid van de kinderen flink verhogen, ook bij de kinderen die moeite hebben met rekenen.
- Wiskundig inzicht en handelen: kerndoel 23, 24 en 25.
- Getallen en bewerkingen: kerndoel 26
- Kerndoel 28: kinderen leren schattend tellen
Hanno is eigenaar van 123Bordspellen.com, en speelt en verzamelt sinds zijn 8ste fanatiek bordspellen.
